ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ 19 ΟΣ ΑΙ. - 1919 ΟΙ ΕΛΛΗΝΟΡΘΟΔΟΞΕΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ΜΙΛΛΕΤ ΤΩΝ ΡΩΜΙΩΝ ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΕΘΝΟΣ

Σ' αυτό το βιβλίο οι ελληνορθόδοξες κοινότητες της Μικράς Ασίας μελετώνται, κατά την περίοδο ανάμεσα στο 19ο αι. και το 1919, στην προοπτική ενός πολέμου (1919-1922), στην προοπτική δηλαδή της μετά βασης από την πολυ-εθνοθρησκευτική πραγματικότητα στις εθνικές πραγματικότητες – μετάβαση που σημαδεύεται από έναν πόλεμο. Τούτο βεβαίως δεν σημαίνει ότι θεωρείται μοιραίο ή αναπόφευκτο το αποτέλε σμα το πόλεμος- μιας ιστορικής διαδικασίας μετάβασης· αντιθέτως και ταδεικνύεται το πώς μέσα από τη συγκεκριμένη διαδικασία συγκροτού νται οι μηχανισμοί ρήξης ανάμεσα στους πληθυσμούς, άρα και οι μηχα νισμοί νομιμοποίησης ενός πολέμου στη συλλογική συνείδηση ή, καλύτε ρα, στη συνείδηση αυτών που αναδεικνύονται ως οι εκφραστές της συλ λογικής συνείδησης. Μέσα από το παράδειγμα των κοινοτήτων, λοιπόν, παρακολουθούνται κατ' αρχήν οι ανατροπές με δυναμική ρήξης στη συ νέχεια, τα πεδία στα οποία εκδηλώνονται, καθώς και οι φορείς τέτοιων ανατροπών. Επειδή όλη η ιστορική διαδικασία εξέλιξης της «Ανατολής» στο 19ο αι. ξετυλίγεται, στις περισσότερες μέχρι σήμερα μελέτες, μέσα από το σχήμα των «ιδιαιτεροτήτων» της «Ανατολής» σε σχέση με τη «Δύ ση», σε βαθμό που η ίδια η «Ανατολή» να ανάγεται σε «ιδιαιτερότητα», μια ιδιαιτερότητα που, εν τέλει, ξεπερνάει την ίδια την Ιστορία, σ' αυτό το βιβλίο, μέσα από τις κοινότητες, γίνεται μια απόπειρα προσέγγισης εκείνων των προβλημάτων που επιτρέπουν να κατανοήσουμε τη διαδι κασία διαμόρφωσης κάποιων ιδιαιτεροτήτων, ως αποτελεσμάτων όμως αυτής της διαδικασίας και όχι ως εγγενών, μεταφυσικών αξιών.

Τα μοναδικά στοιχεία τα οποία εξαρχής θεωρούνται δεδομένα και σε σχέση με τα οποία μελετώνται οι κοινότητες είναι: ο γεωγραφικός οθωμανικός χώρος, το πολιτικό πλαίσιο -η οθωμανική εξουσία- και το «εθνοθρησκευτικό πλαίσιο» -μιλλέτ των Ρωμιών. Ωστόσο το ότι θεωρού νται δεδομένα δεν σημαίνει ότι θεωρείται δεδομένο κατ' αρχήν το περιε χόμενο των όρων με τους οποίους περιγράφονται τα πλαίσια μέσα στα οποία εντάσσονται οι κοινότητες, δεύτερον τα ίδια τα όρια αυτών των πλαισίων και, τέλος, οι μηχανισμοί ένταξης των κοινοτήτων, καθώς και η λειτουργία τους μέσα σ' αυτά. Επομένως, οι κοινότητες μελετώνται εν σωματωμένες στους χώρους τους -γεωγραφικό, πολιτικό, εθνοθρησκευ τικό σε σχέση όμως με τις αλλαγές που υφίστανται αυτοί οι χώροι, σε σχέση δηλαδή με τους παράγοντες που διαμορφώνουν τους όρους εξέλι ξης των ίδιων των κοινοτήτων.